Jak prawidłowo odczytać rok produkcji opony? Data produkcji opon - DOT

Autor: Łukasz Wulkanista

Każda opona - osobowa, motocyklowa a nawet dostawcza, niezależnie od tego gdzie została wyprodukowana (we Francji, Australii czy Republice Południowej Afryki) zawiera informację o dacie oraz lokalizacji rozpoczęcia swojego żywota. Miejsce podawane jest, jako nazwa kraju w języku angielskim poprzedzona słowem "made in" na przykład "made in Poland", czyli wyprodukowana w Polsce. Wiek opony natomiast oznaczany jest, jako 4 cyfry występujące zazwyczaj w lekko wklęśniętym owalu bocznej części ogumienia. Dwie pierwsze cyfry oznaczają tydzień, dwie kolejne natomiast rok, w którym wyprodukowane zostały opony. W przykładzie ze zdjęcia, cyfry "1116" określają rok produkcji opony jako 11 tydzień 2016 roku.

Z jakich elementów składa się DOT?

Po lekturze naszego artykułu dowiesz się, w jaki sposób sprawdzić rok produkcji opon? Czy wiek ogumienia ma wpływ na zachowanie pierwotnych parametrów jezdnych? Czy warto kupować kilkuletnie opony? Poznasz określenie DOT oraz przekonasz się, co poza datą wyprodukowania opony można jeszcze z niej odczytać.

Podejdź do auta i znajdź na boku opony ciąg znaków, rozpoczynający się od wyrażenia "DOT". Na zdjęciu powyżej zaprezentowaliśmy części składowe popularnego numeru DOT:

• 1. Słowo "DOT"
• 2. Kod fabryki (dwa znaki)
• 3. Kod rozmiaru (dwa znaki)
• 4. Wartość opcjonalna dla potrzeb producenta
• 5. Tydzień (miesiąc) oraz rok produkcji opony

Rok produkcji sprawdź przed zakupem

Kiedy najlepiej sprawdzić rok produkcji opony? Najlepiej przed jej zakupem! Można to zrobić na stronie produktu w sklepie internetowym, dodając oponę do koszyka lub kontaktując się telefonicznie z działem handlowym. Sprzedawcy często podają informację o dacie produkcji w sklepie, oznaczając ją symbolem "DOT". Zgodnie z polskim prawem, zakupione opony nie powinny być starsze niż 36 miesięcy. Tak więc jeżeli na stronie sklepu nie ma informacji o dacie produkcji, najprawdopodobniej oznacza to, że otrzymamy produkt nie starszy niż 3 lata.

Jak jeszcze może wyglądać zapis daty produkcji na oponie?

Zapis daty produkcji na oponach firmy Falken (11 tydzień 2017 roku)

Jak sprawdzić datę produkcji opony?

Jako ciekawostkę dodam, iż do 2000 roku producenci podawali rok produkcji opony, jako 3 cyfry np. 118 czy 079. Dwie pierwsze oznaczały, podobnie jak obecnie tydzień w roku, trzecia natomiast ostatnią cyfrę danej dekady. Rodziło to jednak wiele problemów, gdyż ogumienie z 1988 i 1998 roku mogły mieć ten sam DOT, mimo że dzieliło je 10 lat różnicy. Od 2001 roku postanowiono prezentować datę produkcji opon, jako ciąg czterech cyfr, co pozostało niezmienne do dnia dzisiejszego. W nomenklaturze fachowej data produkcji opony określany jest potocznie, jako DOT. Prawda jest jednak taka, iż oznaczenie to skrót amerykańskiego departamentu transportu (the Department of Transportation). Przyjęło się jednak inaczej, więc przy tym zostaniemy. W okolicy daty produkcji opony znajduje się oznaczenie magazynu (kombinacja dwóch cyfr lub liter), w którym wyprodukowana została opona. Przykładowo oznaczenie "NC" oznacza francuską fabrykę Goodyear-a, natomiast "CM" niemiecką fabrykę Continental-a w Hanowerze. W tabeli poniżej zebrałem kilka przykładowych fabryk ogumienia, wraz z ich kodem oraz lokalizacją.

Kod	Producent	Lokalizacja
3Y	Firestone	Poznań, Polska
AM	Uniroyal	Los Angeles, Stany Zjednoczone
JY	Bridgestone	Stargard Szczeciński, Polska
ED	Michelin	Tokio, Japonia
NB	Goodyear	Wolverhampton, Wielka Brytania
EC	Pirelli	Breuberg, Niemcy
T3	Dębica	Dębica, Polska
LF	Continental	Hannover, Niemcy

Ile lat ma opona? Kalkulator.

Specjalnie dla naszych czytelników przygotowaliśmy narzędzie ułatwiające dekodowanie roku produkcji opony na podstawie wprowadzonych danych - spisanych wcześniej z bocznej części ogumienia. W formularzu poniżej wpisać można zarówno ostatnie 4 cyfry DOT-u (1116) jak i cały fragment znajdujący na profilu (0412B DOT J3HX 1116). Kolejną ciekawostką jest fakt, iż każda opona posiada zakodowaną datę produkcji tylko z jednej strony i tylko jeden raz. Co prawda na drugiej stronie, również znajdziemy oznaczenie amerykańskiego departamentu transportu, ale nie zawiera on już cennej dla nas informacji. Nie wiem czy to przypadek czy prawidłowość (jeżeli wiecie piszcie w komentarzach), ale z moich obserwacji wynika, że rok produkcji zawsze widoczny jest od zewnętrznej strony koła, czyli tak byśmy zawsze mogli go odczytać z zamontowanej na aucie opony.

Jakie czynniki powodują starzenie się gumy?

Produkowane w obecnych czasach opony, z założenia przygotowywane są do pracy w najtrudniejszych warunkach pogodowych poczynając od afrykańskich upałów, kończąc na syberyjskich mrozach. Do tego dochodzi jeszcze deszcz, różnorakie powierzchnie dróg, spaliny, smary, oleje oraz wielomiesięczny kontakt z wodnym roztworem soli przemysłowej. Wydawać by się mogło, że taka "mieszanka wybuchowa" jest w stanie rozprawić się z oponami, te jednak nic sobie z tego nie robią, no może prawie nic. Jak się okazuje, największym wrogiem ogumienia samochodowego jest promieniowanie ultrafioletowe UV. To ono powoduje szybsze starzenie się mieszanki gumowej oraz utratę właściwości jednych bieżnika. Dlatego też producenci przechowując opony w suchych, ciemnych, klimatyzowanych magazynach o stałej wilgotności, praktycznie całkowicie wstrzymują jakikolwiek proces starzenia się gumy.

Jeżeli natomiast mówimy o założonych na aucie oponach, to dla nich najniebezpieczniejsze są wysoka temperatura, tarcie oraz element, który pośrednio wpływa na dwa wcześniejsze, czyli wysokie ciśnienie w kole. Jako ciekawostkę dodam, że na własne oczy widziałem jak opony od zewnętrznej strony samochodu były bardziej sparciałe niż te od wewnętrznej auta, które wyglądały zupełnie jak nowe. Dlatego, najlepiej jest, co sezon przekładać opony oraz parkować auto raz przodem, raz tyłem, w taki sposób żeby obie strony równomiernie narażone były na szkodliwe dla nich promieniowanie. Zapytaliśmy więc, jednego z właścicieli serwisu wymiany opon z okolic Bydgoszczy o to czy jego klienci zwracają uwagę na rok i tydzień produkcji oraz kraj pochodzenia opony.

Klienci są coraz bardziej świadomi tego, że jest coś takiego jak rok produkcji i mimo, iż nie do końca wiedzą jaki ma on wpływ na użytkowanie i zachowanie auta - proszą o jak najświeższe opony. Najlepiej jakby były jeszcze ciepłe. Zdarzają się kierowcy, którzy mówią wprost, że opony mają mieć DOT nie starszy niż miesiąc. Staram się im wówczas wytłumaczyć, że kupując opony bezpośrednio od producenta, nigdy nie mamy gwarancji tego, że zamówione ogumienie będzie tak "świeże". Opony to nie produkty spożywcze jak jogurt czy mleko i roczna czy dwuletnia opona ma takie same właściwości jak ta, co dopiero opuściła fabrykę.

Reasumując - wiek opony ma znaczenie, ale gdy mówimy o oponach kilkuletnich, to znaczenie to jest bardziej psychologiczne niżeli rzeczywiście przekładające się na zauważalną zmianę zachowania auta na drodze. Jedyne, na czym możemy stracić to krótszy okres gwarancji w przypadku zakupu ogumienia producentów, u których zegar zaczyna tykać w momencie wyprodukowania produktu. Poniżej opisujemy jeszcze jeden z czynników stanowiących przysłowiową "różnicę". Mowa oczywiście o sposobie, w jakim przechowywane są opony.

Prawidłowe przechowywanie kluczem do sukcesu

Wiemy już jak kluczowym elementem decydującym o zachowaniu pełnych właściwości opon jest prawidłowe ich przechowywanie. O ile na etapie produkcji, mamy gwarancję należytego ich ułożenia (potwierdzają to rygorystyczne przepisy i częsta weryfikacja), to po opuszczeniu fabryki producenci tracą pełną kontrolę nad miejscem i sposobem ich składowania. Jak zatem magazynować opony w garażu, piwnicy czy warsztacie by zapobiegać procesom starzenia się gumy? Krótko mówiąc ogumienie należy przechowywać w swobodnych warunkach, zapewniających eliminację naprężeń oraz sił ściskających powierzchnie opony, które mogłyby na przykład spowodować trwałe odkształcenia lub uszkodzenie stopki. Kluczowe elementy składowania możemy podzielić na cztery równie istotne grupy.

• Światło - Najlepsze jest słabe sztuczne światło, unikajmy silnego oświetlenia żarówkami oraz bezpośredniego kontaktu z promieniowaniem słonecznym.

• Temperatura - Najlepsza jest temperatura pokojowa, unikajmy przegrzewania oraz niskich temperatur. Starajmy się utrzymać w pomieszczeniu stałą temperaturę.

• Ułożenie - Najlepiej w pozycji pionowej, obok siebie, bez zbędnych naprężeń. Dobrze jest zaopatrzyć się w specjalne stojaki. Unikajmy układania wysokich słupów, ściskających gumę albo powodujących trwałą jej deformację. Niezalecane jest również wieszanie opon na linkach czy hakach.

• Otoczenie - Najlepsze jest suche i przewiewne lub klimatyzowane pomieszczenie. Unikajmy mokrego i wilgotnego środowiska, oraz przechowywania opon w pobliżu paliw, smarów oraz innych warsztatowych chemikaliów.

Wiele osób bije się w głowę, zastanawiając się, co robić z niechcianymi, zleżałymi czy uszkodzonymi oponami?. Już przychodzę z pomocą, bo możliwości mamy sporo. Po pierwsze możemy takie opony spróbować oddać do najbliższego czy zaprzyjaźnionego wulkanizatora. Pamiętajmy jednak, że nie ma on prawnego obowiązku przyjmowania od nas zużytego ogumienia, ale będąc jego stałym klientem z pewnością przyjmie od nas niepotrzebne "leżaki". Druga metoda to zgłoszenie się do firmy zajmującej się utylizacją produktów ropopochodnych. Odbiór jest zazwyczaj darmowy, ale warunkiem bywa często posiadanie co najmniej kilkudziesięciu sztuk do zdania. Stare opony można również wykorzystać w ogrodzie, chroniąc korzenie drzew przed zwierzętami czy robiąc z nich oczko wodne. Co jakiś czas w miastach i wsiach odbywają się zbiórki tak zwanych "dużych śmieci", mebli, starego sprzętu, opon oraz akumulatorów. Z tymi drugimi jednak lepiej udać się na skup złomu:)

Czy warto kupować 2-3 letnie opony?

Ogólnie przyjęta i ustalona w Polsce norma PNC 94300.7 dotycząca przechowywania, transportu oraz pakowania ogumienia, jasno mówi, iż opony do 36 miesięcy od daty ich produkcji, bez żadnych przeszkód mogą być sprzedawane i dystrybuowane na naszym rynku, z zapewnieniem, iż zachowują wszystkie swoje parametry zakresie eksploatacji, bezpieczeństwa oraz użytkowania. W branży motoryzacyjnej i wulkanizacyjnej przyjęło się, troszkę bardziej restrykcyjne wymogi dotyczące roku produkcji opon. Zgodnie z panującą zasadą nie podaje się DOT-u dla opon nie starszych niż 2 lata (24 miesiące). Myślę, iż jest to uczciwe podejście do tematu zarówno dla kierowców jak i handlujących towarem sklepów. Pamiętajmy, że w rzeczywistości nie ma większego znaczenia czy w momencie zakupu opona ma kilka dni, tygodni czy nawet lat. PZPO (Polski Związek Przemysłu Oponiarskiego) przypomina, że kilkuletnie, jeszcze niemontowane i prawidłowo przechowywane opony są tak samo dobre jak nowe. Używana opona (użytkowana) starzeje się około 50 razy szybciej niż taka przechowywana w magazynie. Wynika z tego ciekawostka, że kupując 2 letnią nową oponę, otrzymujemy produkt tak jakbyśmy byli właścicielami 2-tygodniowej używanej opony. Umieszczone poniżej zestawienie pomaga zrozumieć technikę zapisywania i odczytywania roku produkcji opony na podstawie końcowego fragmentu numeru DOT. Zasłońcie dłonią lub kartką papieru, prawą część tabeli i sprawdźcie czy dobrze uda się wam "rozszyfrować" tydzień i rok produkcji na podstawie 3 lub 4 cyfr.

DOT	Tydzień	Rok	Data produkcji
509	50	9	grudzień 1999
150 lub 1500	15	0 lub 00	kwiecień 2000
0103	01	03	styczeń 2003
1110	11	10	marzec 2010
2016	20	16	maj 2016

Podsumowanie

Reasumując wszystkie powyższe informacji, trzeba pamiętać o tym, że w rzeczywistości rok produkcji opony nie ma większego znaczenia pod warunkiem prawidłowego jej przechowywania. Dla bezpieczeństwa przyjmuje się jednak, że w przypadku opon 8-letnich i starszych, należałoby powoli rozglądać się za nowym ogumieniem. Sprawdzajmy ciśnienie opon, stan bieżnika oraz jego profilu, wskaźnik TWI (zużycia) oraz ewentualne uszkodzenia, mikropęknięcia czy wybrzuszenia, które w przypadku występowania w bocznej części koła, od razu eliminują oponę z dalszego użytkowania. Przypomnę również, iż datę produkcji opony określają 4 samotne cyfry (bez dodatkowych symboli czy liter) znajdujące się w okolicy słowa DOT bocznej części gumy. Tutaj również małe sprostowanie, na wcześniejszym filmie oznajmiliśmy, że rok produkcji zawsze znajduje się po słowie DOT. W rzeczywistości na przykład na oponach Goodyear data wyprodukowania może znaleźć się bez sąsiedztwa oznaczenia departamentu transportu. Kupując opony w sklepie, śmiało zadajmy sprzedawcy pytania "ile lat ma opona?" lub "jaki jest rok produkcji opony?". Wymagajmy by opona była nie starsza niż 3 lata, najlepiej jakby była tegoroczna. Mamy wówczas pewność przysługiwania nam pełnej gwarancji na zakupiony produkt, gdyż coraz częściej producenci określają prawo do reklamowania asortymentu, jako okres załóżmy pięciu lat od daty wyprodukowania (a nie zakupu). Starsze opony są zazwyczaj również tańsze, więc jeżeli planujemy zakup ogumienia dla auta nieprzeznaczonego do sprzedaży, czasami warto wynegocjować lepszą cenę, wybierając nową oponę ze starszym rokiem produkcji. O ile polskie prawo wymaga montowania tych samych opon na jednej osi samochodu, o tyle rok produkcji nie ma tutaj większego znaczenia.  Można zatem założyć na jednej osi jedną oponę z 2014, a drugą z 2016 roku pod warunkiem, iż cały czas mowa o tym samym produkcie, modelu oraz indeksach. Piszcie w komentarzach, o czym zapomnieliśmy dodać oraz czy chcielibyście wyszukiwarkę dekodującą fabrykę na podstawie kodu znalezionego w numerze DOT. Na koniec jeszcze jedna ciekawostka. Jest jedna rzecz, która w bardzo prosty sposób pomoże wam zidentyfikować opony mające różne daty produkcji. Mieliśmy dzisiaj właśnie taki przypadek, dlatego postanowiłem o nim wspomnieć. Hurtownie oznaczają ogumienie z tej samej partii (czytaj roku produkcji) w ten sam sposób malując na wierzchu bieżnika kolorowe znaczki lub paski różnej grubości (fotografia wyżej). Teraz jeżeli zamówicie opony i po ich otrzymaniu stwierdzicie, że jedna z nich ma niebieskie paski a druga nie ma ich wcale albo ma inny ich wzór to "wiedz że coś się dzieje" - bo może to oznaczać (i pewnie będzie oznaczać), że opony pochodzą z różnych fabryk bądź hurtowni i najprawdopodobniej mają różną datę produkcji. Warto w takiej sytuacji skontaktować się ze sprzedawcą i wyjaśnić sprawę, wymienić opony lub poprosić o rekompensatę. Czasami okazuje się, że lepiej jest kupić 2-3 letnie opony z pewnego, sprawdzonego źródła, niż jeszcze ciepłe "no name-y" z firmy "krzak", która magazynuje opony na trawie pod folią. Dziękuję za uwagę i nie obrażę się, jeżeli zostawisz po sobie jakiś kreatywny komentarz:)