Do czego służy przetwornica?

Zdarza się, że częste podróże samochodem lub weekendowe wypady za miasto pod namiot czy kemping wymuszają na nas zabranie ze sobą w drogę wielu niezbędnych urządzeń elektrycznych. Nie wszystkie z nich, takie jak np. laptopy, można zasilić bezpośrednio z akumulatora samochodowego. Nie zawsze będziemy też mieli łatwego dostępu do gniazdka elektrycznego. Co więcej, problemu tego nie rozwiążą też popularne powerbanki, które dostarczają maksymalnie zaledwie kilkanaście woltów energii. W takich wypadkach nieocenioną pomocą jest przetwornica, którą podłączamy do akumulatora auta. Tłumaczymy, w jaki sposób może ona nam pomóc, a także jak działa i kiedy warto w nią zainwestować.

Spis treści

Czym jest przetwornica?
Zastosowania przetwornicy samochodowej
Jaką przetwornicę wybrać?

Czym jest przetwornica?

Prąd dostarczany przez akumulator, który trafia do wszystkich podzespołów elektronicznych i elektrycznych auta, jest prądem stałym o maksymalnym napięciu 12 V (24 V w pojazdach ciężarowych). Wystarcza ono w zupełności do podładowania telefonu lub tabletu, ale nie zasili już np. laptopa, suszarki, czajnika, piecyka, małej kuchenki elektrycznej lub pomocnego podczas podróży elektronarzędzia, takiego jak wiertarka czy wkrętarka.

Tu z pomocą przychodzą właśnie przetwornice 12 V 230 V, które dzięki wbudowanym podzespołom elektronicznych, tzw. falownikom lub inwerterom, są w stanie zamienić dostarczany do nich prąd stały na zmienny o napięciu 230 V. Jest on identyczny jak ten, który znajdziemy w zwykłym gniazdku elektrycznym.

Proces transformacji jest natychmiastowy, dzięki czemu po włączeniu urządzenia możemy podłączyć do niego dowolny sprzęt elektryczny (istnieją tu pewne zastrzeżenia, o czym dalej). Przetwornica ma wbudowane standardowe gniazdko lub gniazdka 230V, do których można w razie potrzeby podłączyć także zwykłe przedłużacze.

Przetwornice podłącza się do źródła prądu w gniazdku zapalniczki umieszczonym na desce rozdzielczej, dzięki temu można z nich bez przeszkód korzystać w kabinie kierowcy. Alternatywnie można je również połączyć bezpośrednio z akumulatorem. Opcja ta przydaje się na postoju i pozwala nam uniknąć włączania silnika, jest przez to często używana przez fanów kempingów.

Zastosowania przetwornicy samochodowej

W teorii przetwornica samochodowa może przydać się każdemu kierowcy, ponieważ nie zajmuje ona dużo miejsca, łatwo ją przechowywać w pojeździe i kiedy zajdzie potrzeba – wyciągnąć w sytuacjach awaryjnych, często znacząco ułatwiając w ten sposób życie. Najczęściej z przetwornic korzystają profesjonalni kierowcy, wykorzystując je do zasilania wielu dodatkowych sprzętów codziennego użytku lub narzędzi pomagających w naprawach.

Przetwornice to również doskonała propozycja dla miłośników kempingów i dłuższych wycieczek samochodowych na łono przyrody. Pozwalają one uniezależnić się od powerbanków lub zewnętrznych akumulatorów czy agregatów. Z łatwością zasilą telewizor, sprzęt Hi-Fi lub przenośną kuchenkę, które uprzyjemnią późne wieczory przy ognisku lub nad brzegiem jeziora czy rzeki.

Jaką przetwornicę wybrać?

Wybór odpowiedniej przetwornicy powinien być uzależniony od jej kilku podstawowych cech. Pierwszą z nich jest typ urządzenia, przetwornice dzielimy bowiem na dwa podstawowe rodzaje ze względu na sposób, w jaki zmieniają parametry prądu, co w dużej mierze decyduje o bezpieczeństwie podłączania do nich niektórych konkretnych typów urządzeń elektrycznych.

Przetwornice IPS są prostszymi i tańszymi urządzeniami, ich elektroniczny inwerter produkuje prąd zmienny o tzw. sinusoidzie modyfikowanej, która przeszkadza zdecydowanie bardziej wrażliwym urządzeniom. Nie zaleca się przez to podłączania do nich np. telewizorów, lodówek, pomp, silników indukcyjnych, klimatyzatorów czy telewizorów LCD, ponieważ ich praca będzie zakłócana, a w najgorszym wypadku szybko zakończona awarią lub przepięciem. Bez problemu zasilą jednak lampy, ładowarki laptopów, elektronarzędzia, urządzenia mobilne, a nawet proste ekspresy do kawy lub czajniki.

Przetwornice sinusoidalne wytwarzają prąd zmienny o charakterystyce zbliżonej do tej, jaką znajdziemy w standardowej sieci elektrycznej. Oznacza to, że pracować mogą z nimi także bardziej wrażliwe sprzęty, które wymieniliśmy już powyżej. Modele tego typu są z reguły droższe i poleca się je osobom bardzo często sięgającym po przetwornice (np. zawodowym kierowcom spędzającym długi czas w drodze) albo poszukującym rozwiązania pozwalającego zasilić im konkretne urządzenie.

Kolejną niezwykle istotną kwestią jest moc przetwornicy, która wyrażana jest w watach. Wytwórcy zazwyczaj przedstawiają ten parametr pod postacią dwóch skrajnych wartości np. 400/800 W. Pierwsza z nich informuje nas o mocy ciągłej, druga natomiast o chwilowej (maksymalnej). Zwracamy uwagę przede wszystkim na pierwszą liczbę – suma mocy wszystkich urządzeń podłączonych do przetwornicy nie powinna przekraczać 80–85 procent wartości mocy ciągłej. Dodatkowe 20 procent wolnej mocy jest zapasem bezpieczeństwa zapobiegającą przepięciom.

Jeżeli kupujemy przetwornicę na zapas, bez konkretnego celu, warto zaopatrzyć się w model o jak najwyższej mocy, co zagwarantuje nam, że będzie kompatybilny ze sprzętami w dowolnej konfiguracji. Gdy ma ona służyć np. wyłącznie do zasilania drobnej elektroniki lub laptopa, z reguły w zupełności wystarczą najmniejsze modele o mocy 150–300 W.

Dla codziennego użytku ważna będzie też liczba gniazdek i dodatkowych portów zasilających (niektóre przetwornice mają również wejścia USB). Jeżeli przetwornica ma jedno gniazdko, warto zabierać ze sobą także odpowiedni przedłużacz.

Ponieważ przetwornicę przechowuje się w nie zawsze optymalnych warunkach, powinna być wyposażona w obudowę odporną na działanie kurzu czy pyłu oraz przypadkowe zachlapania. Koniecznie powinna mieć też wbudowany wentylator zapobiegający przegrzewaniu się komponentów w trakcie dłuższej pracy. Dobrze, jeżeli automatycznie reguluje on swoje obroty w zależności od obciążenia.

Przetwornice mogą pracować wyłącznie w standardzie 12 V lub 24 V 230 W, znajdziemy jednak także modele kompatybilne z oboma typami zasilania. Pamiętajmy, że systemy 24 V spotykane są przede wszystkim w samochodach ciężarowych, instaluje się je również w większych kamperach, które są coraz popularniejszymi pojazdami wśród fanów spędzania urlopów na czterech kółkach.

Dobra przetwornica do samochodu musi być wyposażona w rozwiązania zapewniające ochronę przed zwarciami czy odwrotną polaryzacją. Sprzęt powinien wyłączać się od raz w przypadku problemów, co zapobiega jego zniszczeniu.

Jeżeli chcemy używać przetwornicy w trakcie jazdy, warto zainteresować się jej kształtem i rozmiarami, które determinują, gdzie będzie można ją bezpiecznie umieścić, tak aby nie przeszkadzała kierowcy, pasażerom lub nie stanowiła dodatkowego zagrożenia podczas wypadku.

Zdjęcie: Envato Elements