Data publikacji:

Tachograf – do czego służy?

Przeciętny zjadacz chleba o tachografach może usłyszeć, kiedy rozmawia się o problemach kierowców samochodów ciężarowych oraz oszustwach firm przewozowych. Tłumaczymy, czym są te urządzenia, jaką funkcję spełniają, a także w jakich pojazdach są montowane i od czego to zależy.
Tachograf
Tachografy to urządzenia pomiarowe montowane w samochodach o dużej masie, przeznaczonych do transportu różnego typu towarów lub większej liczby osób. Z tego powodu sprzęt instalowany jest więc głównie w pojazdach należących do prywatnych przedsiębiorstw, zarówno dużych firm logistycznych, jak i tych prowadzących działalność jednoosobową.

Jakie parametry jazdy mierzy tachograf?

Tachografy odpowiadają za rejestrację podstawowych parametrów jazdy samochodu, a także zachowania kierowcy. Zebrane informacje pozwalają kontrolować stosowanie przepisów prawa pracy i zapobiegać nadużyciom, które zwiększają niebezpieczeństwo na drodze. Zebrane dane są również bardzo przydatne, gdy samochód będzie uczestniczył w wypadku. Korzystają z nich wówczas nie tylko służby porządkowe, ale także firmy ubezpieczeniowe.
Tachografy zbierają następujące informacje o pojeździe oraz zachowaniu kierowcy:
  • przejechany dystans,
  • chwilowa prędkość,
  • czas pracy kierowcy (odpoczynek na trasie, dyżur i oczekiwanie np. na załadunek, inne czynności zawodowe),
  • parametry techniczne samochodu, np. obroty silnika.
  • Rodzaje tachografów

    Tachografy dzielimy na urządzenia analogowe oraz cyfrowe. Te pierwsze formalnie zostały wycofane z użytku w nowych autach od 2006 roku, wciąż jednak pozostają zainstalowane w autach sprzedanych przed tą datą. W razie uszkodzenia muszą zostać wymienione na egzemplarze cyfrowe. 

    Tachograf analogowy

    Tachografy analogowe zbierają dane o zachowaniu pojazdu w sposób mechaniczny. Dane zapisują na specjalnych papierowych dyskach w kształcie tarczy, które są w stanie zachować informacje maksymalnie z 24 godzin. Kierowca w pojeździe z tego typu tachografem musi obowiązkowo wymieniać tarcze na nowe. Tachografy analogowe są podatne na manipulacje i fałszerstwa, z tego powodu zrezygnowano z ich instalacji już kilkanaście lat temu. 

    Tachograf cyfrowe

    Tachografy cyfrowe to nowocześniejsze urządzenia z wbudowaną pamięcią elektroniczną, mogącą przechowywać dane nawet z całego roku użytkowania. Sprzęt jest prosty i intuicyjny w obsłudze, wyposażony w wyświetlacz LCD, a także taśmową drukarkę, dzięki której można błyskawicznie przedstawić odpowiednim służbom informacje zebrane w określonym przedziale czasu. Sprzęt uruchamia się za pomocą specjalnych kart kierowców z chipem, które wydawane są na wniosek przez PWPW (Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych).
    Tachografy cyfrowe są znacznie bardziej odporne na wszelkie próby fałszerstwa. 

    Tachograf a przepisy – w jakich pojazdach musi być montowany?

    Zgodnie z polskimi i europejskimi przepisami tachografy muszą być obowiązkowo montowane w samochodach o konkretnych parametrach i przeznaczeniu. Urządzenia instaluje się w pojazdach o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, a także w busach przystosowanych do przewozu więcej niż dziewięciu osób, wliczając w to samego kierowcę. Ponadto, od 1 lipca 2026 roku każde auto ciężarowe o masie powyżej 2,5 tony, które pracuje w przewozie międzynarodowym, także będzie musiała mieć tachograf. Zaznaczmy, że tachograf muszą mieć również samochody ciężarowe o masie poniżej 3,5 tony, ponieważ gdy dołączona jest do nich przyczepa, przepisy sumują wagę całego zestawu. 
    Z instalacji tachografów zwolnione są wszystkie samochody rolnicze, w tym ciągniki, ciężarówki do przewozu zwierząt itd., a także auta należące do firm z branży ogrodniczej, leśnej i rybackiej, które na co dzień operują w promieniu 50 km od miejsca parkingowego. Tachografów nie spotkamy również w autobusach jeżdżących po stałych trasach o długości nie większej niż 50 km, a także w śmieciarkach transportujących odpady komunalne.
    Prawo do kontroli tachografu na żądanie ma policja, uprawnieni do tego inspektorzy transportu drogowego, straż graniczna i celnicy. W przypadku gdy auto zostało zatrzymane za granicą, prawo do odczytania urządzenia przyznane jest odpowiednikom wymienionych służby w danym kraju. Dane z tachografu powinny być odczytywane przynajmniej raz na 90 dni.
    Zdjęcie: Envato Elements
    Autor: Michał Kułakowski