Data publikacji:

Co to jest tempomat i czy ma znaczenie przy wyborze opon?

Tempomat to specjalistyczny system kontroli pracy jazdy samochodem, który przez wiele lat kojarzony był przede wszystkim z autami klasy premium. Obecnie montowany jest w seryjnie produkowanych modelach, także tych z niższej półki cenowej. Jego włączenie poprawia komfort kierowcy i zwiększa bezpieczeństwo na drodze, pozwalając utrzymać pojazdowi stałą prędkość bez stałej ingerencji jego prowadzącego. Tłumaczmy zatem, jak działa tempomat, a także co warto o nim wiedzieć.
tempomat

Jak działa tempomat?

Tempomaty dotarły do nas zza Atlantyku, a pierwsze urządzenie tego typu zostało opracowane już w 1945 roku przez inżyniera Ralpha Teetora. Tempomaty na szeroką skalę zostały zaadaptowane jednak dopiero w latach 60. ubiegłego wieku, a więc w złotej epoce amerykańskiego przemysłu motoryzacyjnego. Początkowo były one zarezerwowane dla samochodów ciężarowych i dostawczych, ale stosunkowo szybko zaczęły być montowane w pojazdach osobowych. W Europie tempomaty zarezerwowane były w dużej mierze wyłącznie dla luksusowych aut z wyższej półki, jednak w pierwszych latach XXI wieku producenci zaczęli coraz chętniej montować je również w modelach dla przeciętnych użytkowników dróg.
Zadanie tempomatu jest stosunkowo proste – po uruchomieniu utrzymuje on wcześniej ustaloną stałą prędkość auta bez potrzeby ingerencji ze strony kierowcy, bez względu na nachylenie terenu lub rodzaj drogi. Pozwala to zdjąć nogę z pedału gazu i odpocząć. Tempomat otrzymuje ten efekt dzięki temu, że steruje przepustnicą samochodu, korzystając z czujników analizujących położenie pedałów hamowania i gazu. W starszych samochodach tempomaty miały konstrukcję czysto mechaniczną, natomiast we współczesnych modelach są one całkowicie elektroniczne. Konstrukcja ta często też jest połączona bezpośrednio z innymi systemami pokładowymi, które wspierają pracę tempomatu. 
Korzystając z tempomatu na dłuższych trasach, możemy zaoszczędzić nawet do kilku procent zużywanego w trakcie jazdy paliwa. Dzieje się tak, ponieważ samochód nie przyspiesza i nie zwalania nieustannie, aby utrzymać preferowane tempo jazdy, co zmniejsza obciążenie silnika. Ma to duże znaczenie zwłaszcza dla właścicieli bardziej energożernych pojazdów. 

Jak włączyć tempomat?

Tempomaty spotykane w dzisiejszych autach obsługują przeważnie prędkości w zasięgu do 30 km/h do 200 km/h. System włączamy za pomocą dedykowanego przycisku umieszczonego na desce rozdzielczej lub na kierownicy. Rozpoznamy go zazwyczaj dzięki charakterystycznej ikonie przedstawiającej tarczę prędkości ze wskazówką. Po ustawieniu odpowiadającej nam prędkości system jest aktywny. 
Po włączeniu tempomatu możemy w każdej chwili przyspieszyć, naciskając pedał gazu, jednak po jego zwolnieniu samochód automatycznie spowolni do uprzednio ustalonej prędkości. Tempomat aktywujemy, wciskając pedał hamulca lub sprzęgła.
Nowoczesne tempomaty zapamiętują ostatnio wybraną prędkość, dzięki temu uruchamiając je ponownie, nie musimy za każdym razem ich konfigurować. 

Kiedy używać tempomatu?

Oryginalnie tempomaty stworzone były z myślą o kierowcach wybierających się w bardzo długie podróże autem, przemieszczających się po szerokich amerykańskich autostradach i drogach szybkiego ruchu. W Europie, pełnej krętych i wąskich ulic, skrzyżowań i innych przeszkód terenowych, zastosowanie tempomatów jest w naturalny sposób bardziej ograniczone, co było zresztą jedną z głównych przyczyn, dla których system nie zyskał tak dużej popularności jak w USA. Kierowcy poruszający się po drogach Starego Kontynentu powinni więc ostrożnie korzystać z tempomatów i włączać je tylko w określonych warunkach. Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których producenci aut zalecają włączenie tempomatu. 
Z tempomatu korzystamy:
  • gdy poruszamy się autostradami lub drogami szybkiego ruchu, zachowując stałe tempo przez większą część trasy;
  • gdy staramy się zachować równomierny dystans od innych pojazdów uczestniczących w ruchu – przydaje się to zwłaszcza na zakorkowanych drogach;
  • podczas jazdy po zmroku lub w trudnych warunkach atmosferycznych, co pozwoli nam zachować bezpieczną prędkość.
  • Kiedy nie zaleca się używać tempomatu?

    Nieostrożni kierowcy używający tempomatów mogą zwiększać w ten sposób ryzyko wypadku drogowego. Poniżej wymieniamy sytuacje, w których nie zaleca się korzystać z systemu.
    Z tempomatu nie powinniśmy korzystać:
  • gdy poruszamy się po zwykłych drogach i miejskich ulicach;
  • gdy pokonujemy trasy obfitujące w liczne zakręty lub zwężenia (np. drogi górskie);
  • na bardzo stromych zjazdach lub podjazdach;
  • gdy nasze auto holuje inny pojazd lub samo znajduje się na holu;
  • na odcinkach drogi, kiedy zmuszeni jesteśmy do ciągłego przyspieszania i hamowania.
  • Rodzaje tempomatów

    W nowych autach nie spotkamy wspomnianych już wcześniej tempomatów polegających w całości na rozwiązaniach mechanicznych, ale elektroniczne modele, które można podzielić na kilka kategorii. 

    Klasyczne tempomaty CCS (ang. Cruise Control System) 

    To standardowe tempomaty elektroniczne, które utrzymują prędkość auta na ustalonym przez kierowcę poziomie i nie są wyposażone w żadne dodatkowe funkcje. Stanowią one nieskomplikowane rozwiązanie, które sprawdzi się w większości sytuacji.

    Tempomaty adaptacyjne/aktywne ACC (ang. Adaptive Cruise Control)

    To zaawansowane modele tempomatów, które są montowane z reguły w pojazdach wyższej klasy. Wspierając się w pracy specjalnym czujnikiem laserowym (LIDAR) zamontowanym z przodu auta, skanuje on przestrzeń przed maską, wykrywając znajdujące się tam pojazdy. Korzystając z informacji na temat otoczenia w czasie rzeczywistym, dopasowuje prędkość samochodu w takich sposób, aby zawsze zachować bezpieczny dystans. Kierowca nie jest więc zmuszony do ciągłego wciskania hamulca lub gazu. Użytkownik systemu może samodzielnie ustawić pożądaną odległość auta od innych uczestników ruchu. Tempomat alternatywnie może korzystać też z informacji dostarczanych przez kamery zamontowane w samochodzie, które oferują dodatkowe funkcje, takie jak automatyczne rozpoznawanie znaków drogowych.

    Tempomaty przewidujące PCC (ang. Predictive Cruise Control)

    Tempomaty tego typu dodatkowo posługują się informacjami przekazywanymi im przez system GPS wbudowany w komputer pokładowy pojazdu, a także aktualne mapy drogowe. Na ich podstawie są w stanie rozpoznać obowiązujące ograniczenia prędkości oraz ewentualne zmiany w ruchu, co wykorzystują podczas dostosowywania prędkości.

    Czy tempomat ma znaczenie przy wyborze opon?

    Na pracę tempomatu w minimalny sposób wpływają opony auta, nawet jeżeli stosujemy ogumienie o parametrach różniących się od fabrycznego. Montaż większych lub mniejszych opon niż tych zalecanych przez producenta wpływa oczywiście na odczyty prędkościomierza, co przekłada się z kolei na pracę tempomatu. Zmiany są jednak na tyle niewielkie (maksymalnie dwa procent), że nie zmieniają w znaczący sposób działania tempomatu.

    Czy tempomat można zamontować w dowolnym aucie?

    Teoretycznie tempomaty można zamontować w dowolnym rodzaju auta, jednak wiele zależy tutaj od konstrukcji silnika oraz elektronicznego systemu sterowania i komputera pokładowego samochodu. Zepsute tempomaty można oczywiście wymienić lub naprawić w punktach serwisowych. 
    Zdjęcie: Envato Element
    Autor: Michał Kułakowski