Czym jest aquaplaning i jak mu zapobiegać?

Jazda na mokrej nawierzchni jest dużo bardziej niebezpieczna, niż poruszanie się po suchej drodze. Nawet lekko wilgotna droga ma dużo gorsze warunki przyczepności. Zalegająca na niej warstwa wody powoduje, że koła wpadają w ślizg, co prowadzi do utraty stateczności. Zjawisko takie nazywa się aquaplaningiem. Czym dokładnie jest i jak mu zapobiegać?

Spis treści

Co to jest aquaplaning?
Co powoduje aquaplaning?
Jakie są rodzaje akwaplanacji?
Objawy aquaplaningu
Aquaplaning – jak zapobiegać?

Co to jest aquaplaning?

Określenie aquaplaningu pojawia się bardzo często w opisach i recenzjach specjalistów. Większości kierowców kojarzy się ono z niebezpieczeństwem, jednak tylko niewielka część z nich wie, czym tak naprawdę jest to zjawisko.

Kontakt opony z podłożem określany jest jako przyczepność. Im wyższy jest poziom przyczepności, tym lepiej pojazd trzyma się drogi. Co to oznacza dla kierowcy i pasażerów? Przyczepność na drodze jest parametrem przekładającym się w dużej mierze na poziom bezpieczeństwa. Odpowiednia przyczepność pozwala na bezpieczne podróżowanie i zmniejsza ryzyko wystąpienia poślizgu. Zaburzenie przyczepności opony to wzrost potencjalnego zagrożenia.

Aquaplaning nazywany jest zamiennie akwaplanacją, hydroplaningiem oraz poślizgiem hydrodynamicznym. Wszystkie te nazwy mają związek z wodą i to właśnie ona jest główną sprawczynią tego zjawiska. Niebezpieczeństwo aquaplaningu polega na zerwaniu przyczepności i utracie sterowności pojazdu. Powstaje w wyniku dostania się między nawierzchnię a oponę warstwy cieczy, której koło nie jest w stanie skutecznie odprowadzić w krótkim czasie.

W takich warunkach opona gubi przyczepność i pojazd wpada w ślizg. Mała ilość wody w poszczególnych miejscach drogi powoduje tylko chwilowe zerwanie trakcji i już po bardzo krótkiej chwili pojazd znowu klei się do drogi. Wjazd z większą prędkością w duże powierzchnie wody może spowodować, że samochód nie będzie miał możliwości chwycenia się suchej warstwy asfaltu.

Co powoduje aquaplaning?

Zjawisko aquaplaningu zachodzi, gdy czołowa część bieżnika opony gwałtownie zderza się z taflą nagromadzonej na drodze wody. Ciśnienie takiej cieczy wzrasta wraz z kwadratem prędkości pojazdu. Co to oznacza? Im szybciej się poruszamy i wjedziemy w powierzchnię cieczy, tym większa szansa na zerwanie przyczepności.

Wynika to z faktu, że powstałe w wyniku zderzenia się opony z wodą ciśnienie jest na tyle duże, że opona dosłownie zaczyna unosić się nad jej powierzchnią. W takiej sytuacji koła całkowicie tracą przyczepność, a układ kierowniczy jest mniej reaktywny. Zjawisko to można porównać do jazdy na sankach po lodzie. Pojazd całkowicie traci przyczepność i nie jest w stanie skutecznie zredukować zbyt dużej prędkości.

Jakie są rodzaje akwaplanacji?

W zależności od sytuacji na drodze aquaplaning może przybierać różne formy. Najpopularniejszym zjawiskiem jest tak zwana akwaplanacja wzdłużna. Pojawia się w sytuacji, kiedy poruszamy się pojazdem na wprost i wjedziemy w koleinę wypełnioną wodą. Najczęściej oddziałuje ono tylko na stronę, która porusza się po powierzchni wody. Druga część auta skutecznie z tym walczy, próbując przywrócić przyczepność całego pojazdu. Gorzej sytuacja wygląda, jak wszystkie cztery koła wjadą w kałużę wody. Wtedy jedynym sposobem na odzyskanie trakcji jest zmniejszenie prędkości i wyjazd z nagromadzonej cieczy.

Innym rodzajem akwaplanacji jest poślizg hydrodynamiczny wzdłużny. Jest zdecydowanie bardziej niebezpieczny od poprzedniego, ze względu na sytuacje, w których się pojawia. Aquaplaning wzdłużny występuje podczas pokonywania zakrętów, zmiany pasa ruchu czy kierunku jazdy. Jest to utrata stateczności pojazdu spowodowana uderzeniem w powierzchnię cieczy przy skręconych kołach. Często objawia się brakiem reakcji na wykonywane skręty kołem kierownicy, przez co pojazd porusza się przed siebie, co grozi wypadnięciem z drogi czy uderzeniem w inne auto.

Objawy aquaplaningu

Jeżeli nie wiesz, czy twój pojazd wpada w poślizg hydrodynamiczny, zapoznaj się z poniższymi objawami, które często towarzyszą zjawisku aquaplaningu:

mniejszy opór kierownicy – odczuwalny wyraźny luz na kole kierownicy, brak reakcji kół na skręcanie kierownicą, możliwe występowanie samoczynnych obrotów i drgań kierownicy;

„pływanie” samochodu – jest to odczuwalne dryfowanie, szczególnie tylnej osi pojazdu od boku do boku. Takie „pływanie” oznacza, że pojazd zaczyna wpadać w poślizg nadsterowny, czyli uciekanie tyłu pojazdu;

praca silnika – koła, które tracą przyczepność, ze względu na zniknięcie tarcia, zaczynają się szybciej obracać, co powoduje głośniejszą pracę silnika. Objawia się to mniej więcej podobnie do wciśnięcia gazu i sprzęgła jednocześnie. Jeżeli poruszamy się ze stałą prędkością i nie zmieniamy położenia gazu, a nasz silnik zaczyna głośniej pracować, może to oznaczać, że koła zrywają przyczepność;

kontrolki na komputerze pokładowym – na komputerze pokładowym nowoczesnych pojazdów pojawiają się również znaki o potencjalnym zerwaniu trakcji. Świeci się kontrolka ESP, czyli systemu odpowiadającego za przyczepność samochodu, a przy hamowaniu może wyświetlać się ABS, system odpowiadający za skuteczne hamowanie i wyprowadzanie kół z poślizgu.

Aquaplaning – jak zapobiegać?

Zauważając zjawisko aquaplaningu, powinno się przede wszystkim zachować spokój. Widząc zbierającą się na drodze wodę, warto wcześniej przygotować się na wszelkie ewentualności. W takiej sytuacji najlepiej ograniczyć prędkość jeszcze przed wjechaniem w kałużę.

Statystycznie, akwaplanacja pojawia się nawet przy prędkości około 70 km/h. Oznacza to, że w duże ilości zgromadzonej cieczy na drodze warto wjeżdżać z prędkością zbliżoną bądź mniejszą od wskazanej. Pozwoli to pokonać powierzchnię wody bez ryzyka wpadnięcia w poślizg. Nie oznacza to jednak, że każda większa prędkość to sto procent poślizgu koła.

Jeżeli odczuwamy wspomniane wcześniej objawy, poruszając się w trakcie deszczu, warto zmniejszyć prędkość jazdy. Najważniejszy jest spokój i zachowanie kontroli nad pojazdem. Aby to osiągnąć, należy stosować się do poniższych zaleceń:

nie wciskaj gwałtownie hamulca;

delikatnie odpuść nacisk na pedał gazu;

wyłącz tempomat i inne systemy wspomagające utrzymywanie prędkości;

unikaj gwałtownych ruchów kierownicą;

utrzymuj prosty tor ruchu, a gdy potrzeba, wykonuj delikatne skręty kierownicą.

Ważne jest, aby stosować się do powyższych zasad. Wbrew pozorom, to nie zjawisko akwaplanacji jest najgroźniejsze, ale odzyskanie przyczepności po nim. Zła technika jazdy, gwałtowne hamowanie czy skręt kół podczas odzyskania trakcji spowoduje nagłą zmianę kierunku ruchu, co może się przełożyć na powstanie niebezpiecznych, niekontrolowanych sytuacji na drodze.

Aquaplaning nie zależy tylko od techniki jazdy i samochodu. Ważne jest również ogumienie i droga, po której się poruszamy. Złej jakości nawierzchnia lub stare, zużyte opony w samochodzie zwiększają ryzyko wystąpienia aquaplaningu.

Dużą rolę odgrywa również masa pojazdu. Mniejszy nacisk na osie, tym samym mniejsze oddziaływanie na drogę, powoduje, że lżejsze samochody są bardziej podatne na akwaplanacje, jednak łatwiej im wyjechać z poślizgu i przywrócić prawidłowy poziom przyczepności.

Przy opadach deszczu, nawet tych delikatnych, warto zachować spokój i rozwagę podczas jazdy. Nawet najmniejsza ilość opadów, które spadną na rozgrzany asfalt, może spowodować powstanie powierzchni cieczy, która nie wchłonie się szybko i pozostanie na drodze. Jest to najbardziej niebezpieczne zjawisko w pierwszej fazie deszczu, gdyż zarówno droga, jak i opony nie są przygotowane do pracy „na mokro”, a zmieniające się, lecz wciąż dobre warunki pogodowe pozwalają na osiąganie większych prędkości.

Zdjęcie: Envato Elements