Data publikacji:
Uszkodzony wybierak skrzyni biegów – objawy. Kiedy skrzynia biegów jest uszkodzona?
Skrzynia biegów jest mechanizmem, który umożliwia zmianę przełożenia układu napędowego w celu dostosowania parametrów pracy silnika do jego potrzeb. Najprościej rzecz ujmując, pozwala ona na zmianę biegu i dostosowanie prędkości obrotowej silnika do danego obciążenia i prędkości tak, aby zoptymalizować pracę jednostki. Skrzynie biegów można podzielić ze względu na konstrukcję i zasadę działania na cztery grupy: manualne, półautomatyczne stopniowe, automatyczne stopniowe i automatyczne bezstopniowe. Dziś zajmiemy się manualną skrzynią biegów, a dokładniej jej elementem roboczym, jakim jest wybierak. Kiedy skrzynia biegów jest uszkodzona i jak się to objawia?
Uszkodzenie wybieraka skrzyni biegów
Wybierak skrzyni biegów znajduje się w niemalże każdej manualnej skrzyni. Odpowiada on za przesuwanie widełek włączających daną przekładnię wewnątrz skrzyni. Wybierak znajduje się w specjalnej osłonie, dzięki której może przemieszczać się osiowo oraz obrotowo. Do jego stabilizacji w pozycji neutralnej pomocne są dwie sprężyny, na każdym z jego końców.
Pozycja neutralna dla wybieraka znajduje się na środku skrzyni biegów, między trzecim a czwartym biegiem. Każdy kierowca doskonale powinien znać to ułożenie. Prawidłowo działająca skrzynia biegów po wrzuceniu biegu jałowego, tak zwanego luzu, samoczynnie przemieszcza drążek zmiany biegów w to właśnie miejsce. Odpowiada za to wspomniany wybierak.
Wybierakiem skrzyni biegów steruje się za pomocą drążka umieszczonego między fotelami kierowcy i pasażera. Przy wyborze biegów z lewej strony skrzyni, czyli przekładni o najmniejszym przełożeniu (biegi pierwszy i drugi), wybierak wciska się, przez co można zmienić bieg. Biegi trzeci i czwarty to ruch osiowy wybieraka po uprzednim jego ułożeniu w pozycji dla niego neutralnej.
Odepchnięcie drążka zmiany biegów, czyli skrajne położenia największych przełożeń (biegi piąty i szósty) to zmiana położenia wybieraka i jego delikatne uniesienie tak, aby bez problemów można było zmienić biegi. Włączenie biegu wstecznego zależy od modelu pojazdu. Czasami jest to wciśnięcie wybieraka poprzez nacisk na drążek, czasami jednak jego uniesienie za pomocą specjalnego pierścienia na drążku. W praktyce oba te zabiegi mają za zadanie przełamać blokadę wybieraka, która zabezpiecza nas przed samoczynnym lub omyłkowym wrzuceniem „wstecznego” w trakcie jazdy.
Uszkodzony wybierak skrzyni biegów – przyczyny
Najczęstsza przyczyna uszkodzenia wybieraka skrzyni biegów dla wielu okazać może się śmieszna i absurdalna. Jest nią zły nawyk kierowcy. Polega on na trzymaniu dłoni lub opieraniu się o drążek zmiany biegów. Jak to wpływa na podzespoły skrzyni biegów? Nawet delikatne oparcie dłoni przy dłuższym jej nacisku na drążek znacznie przyspiesza zużywanie się elementów skrzyni.
Dłoń przez dłuższy czas oparta na drążku zmiany biegów generuje duży nacisk, który bezpośrednio oddziałuje na takie elementy jak wybierak skrzyni. Do tego poruszanie drążkiem na boki, sprawdzanie tak zwanego luzu powoduje, że elementy skrzyni znacznie szybciej zużywają się i psują.
Innym błędem kierowcy, który znacznie skraca żywotność skrzyni, jest siłowa zmiana biegów przy niepełnym wciśnięciu sprzęgła. Zdarza się, że kierowca nie do końca wciska pedału sprzęgła, przez co trudniej wybierakowi i synchronizatorom przełączyć przekładnie. Siłowe sterowanie w takiej sytuacji zwiększa naciski i obciążenia, a w konsekwencji nadmiernie zużywa pracujące w skrzyni elementy.
Objawy uszkodzonego wybieraka skrzyni biegów
Jak rozpoznać typowe usterki skrzyni biegów? Przy awariach manualnych elementów skrzyni najczęstszym i z reguły pierwszym objawem są charakterystyczne stuknięcia pochodzące ze skrzyni przy zmianie biegów. Inne odczuwalne sygnały, które powinny zwrócić uwagę kierowcy, to cięższa praca zespołu skrzyni, utrudnione poruszanie drążkiem zmiany biegów czy brak powrotu drążka za pomocą wybieraka do jego neutralnej pozycji.
Uszkodzone elementy skrzyni mogą utrudniać zmianę biegu lub powodować jego wyskoczenie. Kierowca może odczuwać także luzy na drążku zmiany biegów, które mogą być powodem uszkodzenia lewarka lub samego wybieraka. Skrzynia zachowuje się nienaturalnie, co widać po zbyt dużym luzie i czasami samoczynnym poruszaniu się drążka skrzyni w jej obudowie.
Uszkodzenie wybieraka skrzyni biegów – jak zapobiegać
Aby zapobiec usterkom wybieraka skrzyni biegów, najlepiej pozbyć się złych nawyków i ograniczyć kontakt ręki z drążkiem do niezbędnego minimum. Nie tylko zwiększy to żywotność elementów skrzyni, ale również pozwoli kierowcy w pełni przejąć kontrolę nad sterowaniem pojazdu.
Kolejnym krokiem jest regularna kontrola oleju w skrzyni, gdyż jego braki utrudniają pracę całego zespołu, co może prowadzić do zatarcia lub pękania elementów skrzyni. W przypadku wykrycia charakterystycznego hałasu lub pukania ze skrzyni, odczuwalnych luzów lub zacinania się mechanizmu, warto udać się do mechanika w celu kontroli stanu naszej skrzyni.
Odpowiednio szybka reakcja pozwoli nie tylko zniwelować awarię w zarodku, ale też zmniejszy koszty naprawy oraz uchroni nas przed generalną wymianą mechanizmu skrzyni. Wymiana wybieraka skrzyni lub synchronizatorów to koszt kilkuset złotych, jednak lekceważenie awarii i w konsekwencji uszkodzenie całej skrzyni podnosi wartość napraw kilkanaście razy, nierzadko przewyższając wartość szczególnie starszych pojazdów.
Zdjęcie: Envato Elements
Polecamy:
Jaki akumulator wybrać? Ranking najlepszych akumulatorów
2024-02-23
Zobacz, jak wygląda 100 samochodów za 100 milionów złotych
2024-02-21
Jaka ładowarka do samochodu elektrycznego?
2024-02-21
Jakie żarówki H7 do soczewek wybrać?
2024-02-19
Co zrobić, żeby szyby w samochodzie nie parowały?
2024-02-16
Indeks prędkości opon
2024-02-15
Autor: Przemysław Mańka